МӘМ Сенгізу Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесін реформалау кешенінде жүзеге асырылады. Мемлекет басшысы Н. Назарбаев 2016 жылдың қаңтарында «Денсаулық» денсаулық сақтауды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасын бекітті, онда саланы дамытудың негізгі міндеттері мен бағыттары көзделген.
Сонымен қатар Дүниежүзілік Банкпен2016-2020 жылдарға арналған «Әлеуметтік медициналық сақтандыру: қолжетімділікті, сапасын, экономикалық тиімділігін арттыру және қаржылық қорғау»бірлескен жаңа жобасын іске асыруы Қазақстанда МӘМС орнықты дамуын қамтамасыз етпек.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (бұдан әрі– ОСМС) – бұл денсаулық сақтау саласында халықтың мүддесін әлеуметтік қорғаудың мемлекеттік жүйесі.
МӘМСҚазақстан Республикасының барлық азаматтарына жынысына, жасына, әлеуметтік жағдайына, тұрған жеріне және табысына қарамастан, уақытылы, қолжетімді, сапалы және дәрі-дәрмектік көмек ұсынылуына кепілдік береді.
МӘМС аясында:
- «сақтандырылған» азаматтарға, амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ете отырып амбулаториялық- емханалық көмегі;
-стационарлық медициналық көмегі;
-жоғарытехнологиялық медициналық қызметі,
-стационарды алмастыру технологиялары;
-ұзақ мерзімде мейірбикелік күтім жасау берілетін болады.
МӘМС жүйесі мемлекеттің, жұмыс берушінің және әрбір адамның ынтымақты жауаптылығына негізделген.
Қазақстанда мемлекет барлық азаматтарды жарналар төленген-төленбегеніне қарамастан, тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемімен (бұдан әрі – МККБК) қамтамасыз ететін аралас жүйе болатындығын атап өткен жөн. Оған қосымша міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру МӘМС жүйесі және ерікті медициналық сақтандыру жұмыс істейтін болады.
Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі бюджет қаражаты есебінен Қазақстан Республикасының азаматтары мен оралмандарға беріледі және дәлелденген жоғары тиімділікке ие алдын алу, диагностикалық және емдеу медициналық қызметтерін қамтиды.
Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне(бұдан әрі – МККБК) мыналар кіреді:
1) жедел медициналық жәрдем және санитарлықавиация;
2) амбулаториялық- емханалық көмек, мыналар қамтылады:
- бастапқы медициналық-санитарлық көмек (бұдан әрі – далее – БМСК);
-бастапқы медициналық-санитарлық көмек маманы мен бейінді мамандардың жіберу бойынша консультативтік–диагностикалық көмек (бұдан әрі – далее – КДП);
3) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органмен (бұдан әрі – уәкілетті орган) айқындалатын госпиталдау оқиғаларының (шекті көлемі) жоспарланған саны аясында, шұғыл айқындамасы бойынша – жіберудің болуы- болмауына қарамастан, БМСК немесе медицина ұйымының маманын жіберу бойынша
стационарлы медициналық көмек ;
4) БМСК немесе медицина ұйымының маманын жіберу бойынша
стационарды алмастыратын медициналық көмек;
5) қалпына келтіріп емдеу және медициналық оңалту;
6)Қазақстан Республикасы Үкіметімен белгіленген тұрғын халықтың санаттарына арналған
паллиативтік көмек пен мейірбикелік күтім жасау.
Қазіргі кезде ҚР-да МККБК аясында (науқасқа да, сонымен қатар зардап шеккендерге де) шұғыл медициналық көмек берілетін айқындамалардың тізбесі бар. АлайдаМӘМС енгізілуімен, халықаралық оңды тәжірибесі тұрғысынан шұғыл көмектің жағдайы (өткір аурулар, созылмалы аурулардың асқынуы, бала туу, жарақаттар және т.б.) мемлекеттің бюджеті есебінен өтелетін болады.
Ерікті медициналық сақтандыру жүйесі (бұдан әрі– ЕМС
) міндетті мемлекеттік себетке және жекешелік клиникалардың ұсыныстарына енгізілмеген, қызмет көрсетуді қаржыландыру бөлігінде міндетті медициналық сақтандыру жүйесіне толықтырма маңызды бөлігі болып табылады. Оның үстіне ЕМСтұрғын халықтың өзіндік қаражаты немесе жұмыс берушінің өз қызметкерлеріне көрсететін материалдық қолдауы есебінен, көтермелі жақсартылған сервистік құраушты( мысалы медициналық көмекті алудың күту кезеңінің қысқаруы; оны алудың мейлінше жайлы жағдайы;мейлінше қымбат дәрі-дәрмектерді немесе тексеріп-қарауға қазіргі заманғы құрал-сайманды пайдалану және т.б.) көздестіреді.
Ерікті медициналық сақтандыру, сақтандырылған азаматтардың міндетті медициналық сақтандырудың базалық бағдарламасымен белгіленгеннің үстіне қосымша медициналық қызметтерді алуына қарым-қатынас жасау болып табылады.
Осымен бір мезгілде ЕМС денсаулық сақтау ісінің жалпы жүйесін дамытуда маңызды рөл атқарады, себебі осы жүйеге бюджеттік ассигналауға байланысты емес қосымша қаржыландыруды «құяды». Сонымен бірге ЕМС медицинадағы көлеңкелі экономика деңгейін төмендетудің аса маңызды арнасы болып табылады.
